Veelgestelde vragen Metadata

Update 24 oktober 2024
Bij NBD-Biblion werken we hard om bibliotheken beter te maken. We zijn continu in gesprek met de sector en proberen in te spelen op de behoeftes die we ophalen. Een helder communicatiebeleid over waar we achter de schermen mee bezig zijn, is zo’n behoefte. Op deze pagina vind je daarom updates en actuele onderwerpen met een toelichting.

Strip, Manga en Graphic Novel - 27 nov 24

Tot nu toe vermelde NBD Biblion in annotaties of het om een manga of graphic novel gaat voor bibliotheeksystemen. We hebben een tijd onderzoek gedaan naar alternatieven in de metadata. Manga als zoekterm in KMC 4600/4601 kan niet, en KMC 4209 heeft implementatieproblemen. Inmiddels hebben we een goede optie gevonden, en hebben we een verzoek neergelegd bij OCLC voor de onderscheidingen van manga en graphic novels. De verwerking hiervan bij de verschillende partijen kan enkele maanden duren. We stellen jullie op de hoogte zodra alles geïmplementeerd is.

We willen jullie er daarnaast graag op wijzen dat manga's, graphic novels en geïllustreerde verhalen verschillende definities en onderscheidingen kennen, waardoor hier soms verwarring over ontstaat. Wij hanteren de volgende definities:

Een manga is van oorsprong een Japanse strip. Kenmerkend is dat ze van achter naar voren en van rechts naar links worden gelezen. De tekeningen zijn meestal in zwart-wit. De meeste manga’s die wij aanbieden zijn in het Engels geschreven. Bibliotheken zien ze het liefst aangeboden als Young Adult. Sommige series kunnen ook voor C in aanmerking komen. Ze komen daardoor ook in het Engelse jeugdaanbod. Vanaf 2024 zijn er enkele Nederlandstalige manga’s verschenen.

Graphic novels zijn stripverhalen met een literaire inslag. De thematiek in graphic novels is diepgaander dan die van stripverhalen; vaak zijn het adaptaties van bestaande romans, (auto)biografische verhalen of complexere verhaallijnen in artistieke stripvorm gegoten, maar niet alle ‘verstrippingen’ zijn daarom graphic novels. De complexiteit en literaire waarde van het verhaal zijn doorslaggevend bij het bepalen van het genre. De graphic novel is meestal een afgerond verhaal of bestaat hooguit uit een beperkt aantal delen.

Geïllustreerde verhalen zijn leesboeken met veel grappige illustraties. Het zijn altijd jeugdboeken. Denk aan series zoals ‘Het leven van een Loser’ en ‘Dagboek van een muts’. Deze boeken krijgen het genre en leeftijdsaanduiding toegekend waartoe ze behoren. Ze krijgen niet het genre st (strip). In de aanschafinformatie en annotatie moet staan dat het een geïllustreerd verhaal is. De term graphic novel moet hier niet gebruikt worden om verwarring te voorkomen.

AVI - 27 nov 24

Eerste leesboekjes krijgen een AVI-keurmerk na een doormeting door Cito. Er doen zich op dit moment echter wat afwijkende situaties voor:

Sommige uitgevers kiezen ervoor geen AVI-niveau meer in hun boeken aan te geven, terwijl de bibliotheken wel om deze codering vragen.
Daarnaast zijn er uitgevers die zelf een AVI-niveau vermelden (zonder Cito-logo). Er heeft dan geen onafhankelijke beoordeling plaatsgevonden, en het AVI-niveau kan dan ook afwijken van de richtlijnen.

We hebben contact gehad met Cito over het toekennen van AVI. Cito geeft aan dat een onafhankelijke meting belangrijk is. Daarmee zorg je voor een correcte aanduiding van AVI onafhankelijk van andere factoren die mee kunnen spelen. Het belang voor bibliotheken, en zeker voor de vele schoolbibliotheken, is evident. Als een AVI-aanduiding ontbreekt of niet lijkt te kloppen, kunt u zich wenden tot de uitgever of Cito (avi@cito.nl).

Fantasy - 12 aug 24

In 1999 werd het genre Fantasy opgeheven. Titels werden vanaf dat moment ingedeeld bij sciencefiction, thrillers, horror, en sprookjesachtige verhalen. Gezien de veranderingen in de literatuur en nieuwe vragen van deze tijd, willen NBD Biblion en de bibliotheken het genre Fantasy per januari 2025 opnieuw introduceren.

How2Adult: Plan informatieve jongerencollectie - 12 aug 24

Binnen de sector wordt veel gesproken over een informatieve jongerencollectie. Momenteel worden onderhoudsbestanden naar ons doorgestuurd en voegen wij ‘geschikt voor YA’ toe. Deze oplossing blijkt niet duurzaam. Omdat de doelgroep interessant is voor iedere bibliotheek willen we voor jongeren tussen 15-24 jaar een eigen collectie aanbieden onder de titel How2Adult. Deze collectie zal thematisch afgebakend zijn met onderwerpen zoals: voor het eerst op kamers, leren koken, studeren, identiteit, seksuele voorlichting en politieke vorming. Het doel is een waardevolle collectie bieden voor jongeren die zich willen voorbereiden op de uitdagingen van volwassenheid. We willen hierover met bibliotheken in gesprek gaan.

Thematrefwoorden prentenboeken - 12 aug 24

Er zijn momenteel 42 thematrefwoorden voor prentenboeken (AP [2-4] en AK [4-6]). Onderzoek toont aan dat veel prentenboeken geen thematrefwoord krijgen en in de bak ‘overige’ belanden. We onderzoeken of het mogelijk is om alle prentenboeken een thematrefwoord te geven, wat het zoeken eenvoudiger zou maken. Dit vereist de toevoeging van genres zoals vriendschap, dieren, beroepen en natuur en milieu. Ook kunnen sommige genres worden samengevoegd (bijvoorbeeld lente, winter, herfst en zomer onder Seizoenen). We willen hierover in gesprek blijven met bibliotheken en in januari 2025 starten met een goed doordacht plan.

Verwerkingstijd en verzoek tot één vraag per mail - 25 sep 2024

Wanneer je contact met ons opneemt met het verzoek tot aanpassingen in PIM, SISO, trefwoorden, onnodig hoofdlettergebruik, ontbrekende of verkeerde interpunctie en overige KMC-wijzigingen, houd dan rekening met circa14 dagen verwerkingstijd. Wij proberen jullie aanvragen altijd zo snel mogelijk op te pakken.

14 dagen klinkt lang, waardoor we dit graag nog wat verder toelichten. Er zijn bij de aanvragen verschillende werkstromen en systemen om rekening mee te houden. Het aantal binnenkomende vragen (per mail en in totaal) bepaalt hoe snel wij een aanpassing kunnen doorvoeren. Daarnaast moet er rekening worden gehouden met de verwerkingstijd van de systemen (GGC, MIPS). Dit zorgt al snel voor een extra week.

Wij kunnen aanvragen met één vraag per mail sneller tussendoor verwerken, dan een mail met meerdere vragen. Op dit moment krijgen wij regelmatig mails binnen met tientallen aanpassingsverzoeken in één keer. Er zijn dan vaak meerdere uren nodig om alle aanpassingsverzoeken uit die mail te controleren en uit te voeren.

Graag verzoeken wij jullie daarom om per mail één vraag te sturen. We hebben begrip dat dit meer werk voor jullie is, maar andersom kunnen wij de aanvragen dan sneller tussendoor verwerken, en kunnen wij jullie zo sneller bedienen.

Andere schriften - 25 sep 2024

Bij het anderstalige aanbod krijgen wij vaak het verzoek om de titels in het schrift van die taal te zetten. Denk bijvoorbeeld aan het Russisch en Oekraïens. Een logisch verzoek. We hebben intern op dit moment helaas niemand die het cyrillisch schrift kent, waardoor dit momenteel niet mogelijk is.

Het is maar de vraag of dit in de toekomst wel haalbaar is. Dit geldt ook voor andere vreemde talen met ander schrift dan Latijns schrift.

Voor enkele schriften hebben wij intern een collega die hierbij kan helpen, maar lang niet voor alle schriften.

Diversiteit en inclusie - 24 okt 24

Vervolg wijzigingen in Trefwoorden en PIM

Vanuit de bibliotheken is ons de vraag gesteld om de trefwoorden die wij gebruiken voor het categoriseren van boeken aan te passen aan de huidige tijd. In eerdere berichtgeving hebben we gedeeld hoe we aan de slag zouden gaan met het onderwerp diversiteit en inclusie. Dit proces gaat stapsgewijs en is een uitdaging. De eerste trefwoordwijzigingen zijn gebaseerd op de wijzigingen zoals die in het SISO zijn aangebracht. Verder zijn er een aantal termen gewijzigd die we vanuit de Nederlandse bibliotheken binnen hebben gekregen.

Voor de trefwoordwijzigingen geldt dat alle trefwoorden zijn gewijzigd in de Trefwoordenthesaurus en dat de titels die ooit door ons zijn aangeboden opnieuw zijn meegegeven met de digitale bestanden.

Bij een aantal wijzigingen is het PIM-trefwoord nog niet bekend, omdat er nog geen duidelijkheid is of er genoeg ruimte beschikbaar is op het etiket. Zodra dit bekend is, worden deze trefwoorden aangepast.

Samen aan de slag
Veranderen doe je samen. Heb jij ideeën of vragen? Laat het ons weten: data@nbdbiblion.nl

Trefwoordwijzigingen:

Allochtone jongens
Gewijzigd in Jongens met een migratieachtergrond
PIM-trefwoord: n.n.b.

Allochtone jongeren
Gewijzigd in Jongeren met een migratieachtergrond
PIM-trefwoord: n.n.b.

Allochtone kinderen
Gewijzigd in Kinderen met een migratieachtergrond
PIM-trefwoord: n.n.b.

Allochtone meisjes
Gewijzigd in Meisjes met een migratieachtergrond
PIM-trefwoord: n.n.b.

Allochtone ouderen
Gewijzigd in Ouderen met een migratieachtergrond
PIM-trefwoord: n.n.b.

Allochtone studenten
Gewijzigd in Studenten met een migratieachtergrond
PIM-trefwoord: n.n.b.

Allochtone vrouwen
Gewijzigd in Vrouwen met een migratieachtergrond
PIM-trefwoord: n.n.b.

Allochtonen
Gewijzigd in Mensen met een migratieachtergrond
PIM-trefwoord: n.n.b.

Gehandicapte allochtonen
Gewijzigd in Mensen met een beperking en Mensen met een migratieachtergrond

Gehandicapte jongeren
Gewijzigd in Jongeren met een beperking
PIM-trefwoord: Mensen met een beperking

Gehandicapte kinderen
Gewijzigd in Kinderen met een beperking
PIM-trefwoord: Mensen met een beperking

Gehandicapte kunstenaars
Gewijzigd in Kunstenaars met een beperking
PIM-trefwoord: Kunstenaars

Gehandicapte vrouwen
Gewijzigd in Vrouwen met een beperking
PIM-trefwoord: Mensen met een beperking

Gehandicaptenorganisaties
Gewijzigd in Mensen met een beperking; organisaties
PIM-trefwoord: Mensen met een beperking

Gehandicaptensport
Gewijzigd in Parasport
PIM-trefwoord: Parasport

Indianen
Gewijzigd in: Inheemse volken; land Of Specifiek op volk
PIM-trefwoord: Inheemse volken

Lichamelijk gehandicapte vrouwen
Gewijzigd in Vrouwen met een lichamelijke beperking
PIM-trefwoord: n.n.b.

Lichamelijk gehandicapten
Gewijzigd in Mensen met een lichamelijke beperking
PIM-trefwoord: n.n.b.

Politionele acties
Gewijzigd in: Onafhankelijkheidsoorlogen; Indonesië

Slaven (arbeid)
Gewijzigd in Slaafgemaakten
PIM-trefwoord: Slavernij

Verstandelijk gehandicapte jongeren
Gewijzigd in Jongeren met een verstandelijke beperking
PIM-trefwoord: n.n.b.

Verstandelijk gehandicapte kinderen
Gewijzigd in Kinderen met een verstandelijke beperking
PIM-trefwoord: n.n.b.

Verstandelijk gehandicapte ouderen
Gewijzigd in Ouderen met een verstandelijke beperking
PIM-trefwoord: n.n.b.

Verstandelijk gehandicapte ouders
Gewijzigd in Ouders met een verstandelijke beperking
PIM-trefwoord: n.n.b.

Verstandelijk gehandicapten
Gewijzigd in Mensen met een verstandelijke beperking
PIM-trefwoord: n.n.b.

Grootletterboeken - 12 aug 24

Het issue met Groot Letter Boeken is bijna opgelost. Van Uitgeverij XL hebben we toegang tot de FTP-server gekregen zodat we van daaruit de ontbrekende gegevens aan kunnen vullen. Gesprekken met andere uitgeverijen zijn vergevorderd. We verwachten dat het issue op korte termijn is opgelost.

Ontbrekende Covers - 12 aug 24

Covers worden in het nieuwe systeem soms niet goed doorgezet naar de interne server, waardoor ze ontbreken op de PDF met aanschafinformatie en in de bibliotheekcatalogi. We werken aan een duurzame oplossing, maar controleren in de tussentijd wekelijks de titels op ontbrekende covers en voegen deze waar mogelijk toe. Voor sommige aanbiedingen, zoals vooraanbiedingen, is de cover nog niet beschikbaar en wordt deze later toegevoegd.

Oude titels - 25 sep 2024

MIPS is in september 1999 in gebruik genomen. Dit betekent dat we media die vóór week 39 van 1999 zijn aangeboden niet kunnen aanpassen in dit systeem. Regelmatig krijgen we mails over titels uit de jaren ‘80 of zelfs daarvoor. Deze kunnen wij helaas niet meegeven met de onderhoudsbestanden.

We kunnen voor titels voor die datum alleen een aanpassing doen in het GGC.

RDA - 25 sep 2024

RDA

Een van de belangrijkste wijzigingen is dat je het type inhoud, medium en drager aan moet geven. Deze gegevens staan vermeld in kmc 0501, 0502 en 0503. Deze kmc's zijn alleen ter identificatie van het medium dat je in handen hebt. Hoe ziet de inhoud eruit? Het heeft niets te maken met de indeling of plaatsing.

Voorbeeld
Aan een boek waarin overwegend tekst met hier en daar een illustratie voorkomt, wordt alleen de volgende kmc 0501 Type inhoud toegekend:
0501 #tekst=txt_%%rdacontent/dut.

Voorbeeld
Aan een boek waarin evenveel tekst als illustraties voorkomen, bijvoorbeeld een strip of prentenboek kan kmc 0501 twee keer worden toegekend:
0501 #niet-bewegend beeld=sti_%%rdacontent/dut.
0501 #tekst=txt_%%rdacontent/dut.
In kmc 0502 type medium geef je aan welk medium je nodig hebt om het materiaal te kunnen bekijken.

Voorbeeld
Voor een boek heb je geen apart medium nodig.
0502 #zonder medium=n %%rdamedia/dut
Voor een dvd heb je wel een medium nodig
0502 #video=v %%rdamedia/dut
In kmc 0503 type drager geef je aan wat het opslagmedium is.

Voorbeeld
Voor een boek geldt het volgende:
0503 #band=nc %%rdacarrier/dut
Voor een dvd geldt dan:
0503 #videodisc=vd %%rdacarrier/dut

En dan is er speciaal voor de openbare bibliotheken nog een lijst toegevoegd met type ob-drager. Dit staat ook vermeld in kmc 0503 maar is geen RDA-regel. Het is alleen toegevoegd voor bijvoorbeeld ibl. Vanuit de bibliotheken was er behoefte aan specificatie. Welke console is nodig voor het spelen van een game? Staat de film op een dvd of een blu-ray?

Series - 12 aug 24

Titels gekoppeld aan series worden opnieuw met een O-status doorgegeven. Omdat het vooraf niet altijd duidelijk is wat een serie is, horen we het graag als er hiaten zijn. We passen het dan aan, completeren de series en geven ze opnieuw door met een O-status.

Heb je nog vragen?

Neem dan via de mail of telefonisch contact met ons op: info@nbdbiblion.nl of 079 344 0 344